Ресей Украинаға соғыс ашқан соң, көп кешікпей украин телеграмдарында рашист деген сөз қолданыла бастаған. Сол кезде блогыма «бұл сөз ертең ресми терминге айналуы ғажап емес, фашизм секілді, рашизм де халыққа жеккөрінішті атау болмақ. Оның соңы орыстардың өзі орыс тілінде сөйлеп, орыспын (ресейлікпін) деп айтуға намыстанады» деп жазып, жарияламай, ұлтараздық болар деп қойып қойғам.
Кейін бұл ойымды Зеленскийдің де айтқанын және википедиядағы «Рашизм» туралы мақалада мақұлдағанын көрдім.
Негізі бұл жерде жай ғана атауға қатысты емес, шынымен шовинистік ағым деп ойлаймын. Себебі «рашизм» — орыстандыру — өзгелердің тәуелсіздігі, ұстанымы, тілі, діні, бағыты қызықтырмайтын, Қай ел болса да, орыс тілін жақсы көріп, дамытуын талап ететін көзқарас» екенін көріп отырмыз.
Мысалы фашизмнің сипаттамасын қараңызшы:
«Билікті сакрализациялау, мемлекеттің, оның диктаторлық функцияларының қызметінің күшеюі, демократиялық еркіндіктермен күрес, адам құқығының қатты шектелуі, шовинизм, расизм, эстремистік ұлтшылдық, элитаризм, әскери агрессияға талпыну»
Ал бүгінгі Ресей билігінің іс-әрекетінде бұларға ұқсастық бар ма?
Бірақ «Рашизмді» фашизммен теңестірмес едім. Фашизм әсіреұлтшылдықтан бөлек, нақты идеологияның төңірегінде топтасты (Италиядағы фашистік режим мүлде бөлек). Нацистер халықтың І дж. соғыстан жеңілістен кейінгі ұлттық қорлану сезімін пайдаланып кетті. Оның үстіне соғыс алдында халықтың әл-ауқаты мен елдің экономикалық жағдайын түзеп алған болатын.
Ал Ресейде ше? Ел билігі националист-социалдар секілді елді дамытумен айналыспады, халықтың әл-ауқатын көтермеді, жемқорлық жайлады. Тек қана билікті ұзақ ұстап тұру үшін ұлтшылдық пиғылдың күшеюіне жұмыс істеді, пропаганда сұмдық жүрді.
Соңында тұтас бір ұлтты әлемдік өркениеттен алыстатты, бөлектеді.
Фашизм өз ұлтын өзгелерден артық болу үшін агрессияға барса, рашизм өз ұлтының кереметтігіне өз өздерін сендіре отырып, отқа ұрынып отыр. (Путиннің соғыс басталардағы мәлімдемесінің көп бөлігі тарих туралы болғаны да осы еді). Оның кесірі армияға да әсер етті. Себебі белгілі бір (фашизм секілді) идеологияға негізделмеген, тұжырымы болмаған көзқарастың соңы, еш құлқы жоқ әскердің қырылуы мен ресейдің пропагандистерінің өз ішінде де «Енді не болады?» деген сұрақ туғызып отыр. Ал оған еш жауап жоқ. Жауапты халықаралық қауымдастық қана бере алар.
Десе де, мен шовинизмнің мемлекет ішінен асып, әлемдік деңгейде проблема тудырған екі түрі бар деп есептеймін. Ол туралы өздеріңіз де біліп отырсыздар.
